«Раҫҫейри Danone» компани пуҫлӑхӗ Бернар Дюкро «Газета.Ru» хаҫата панӑ интервьюра Томскри тата Шупашкарти савутсене сутма хатӗрри пирки пӗлтернине Чӑваш халӑх сайчӗ хыпарланӑччӗ.
Аса илтеретпӗр: асӑннӑ компанин Шупашкарти тата Томскри савучӗсене пӗлтӗр ҫулталӑк вӗҫӗнче кризиса пула хупнӑччӗ.
Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа 106 ҫын ӗҫсӗр юлас хӑрушлӑх пулнӑ. Халӗ вӗсенчен ҫуррине тӗрлӗ ҫӗре вырнаҫтарнӑ. Ку уйӑхра тата тепӗр 53 ҫыннӑ ӗҫ шырама тивӗ. Ҫав вӑхӑтрах республикӑн Ӗҫ тата социаллӑ хӳтлӗх министерствинче Чӑваш Енӗн правительстви савутра тӑрӑшнисене пулӑшма, вӗсене ытти предприяти-организацие вырнаҫма май туса пама тӑрӑшнине ӗнентереҫҫӗ.
Республикӑн ял хуҫалӑх министрӗн ҫумӗнче виҫӗ ҫул тӑрӑшнӑ Николай Якимова виҫӗм кун, ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, ку должноҫрен кӑларасси пирки хушу пулнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.
Николай Петрович ял хуҫалӑх отраслӗнче пысӑк опытлӑ пулнине унӑн ӗҫтешӗсем пӗлеҫҫӗ ӗнтӗ. Ӗнертенпе Николай Якимова «Нива» вӗренӳ центрне ертсе пыма шаннӑ. Коллектива ҫӗнӗ ертӳҫӗпе паллаштарнӑ май республикӑн ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов ун пирки ырӑ сӑмахсем самай каланӑ, Николай Якимовӑн агропромышленность комплексӗнчи ӗҫ опытне палӑртса хӑварнӑ.
«Нива» вӗренӳ центрне чылай ҫул ертсе пынӑ Владимир Яковлев нумаях пулмасть «Чӑвашҫӑкӑрпродукт» предприяти пуҫлӑхӗн тилхепине тытса пыма тытӑннӑ.
Елчӗк районӗнче иртнӗ эрнерех, ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнче, хире тухнӑ.
Унти «Прогресс» акционерсен хупӑ обществи кӗрхисене апатлантарать. Ҫак ӗҫе «Туман» ятлӑ агрегатпа пурнӑҫлаҫҫӗ. Удобрени сапмалли ытти техникӑпа танлаштарсан вӑл пӗрре кайнӑ чухнех тем сарлакӑш лаптӑка апатлантарса пырать. Ҫакӑ топливӑна та перекетлеме май парать, темиҫе трактор та хӑваламалла мар, ӗҫ те хӑвӑрт пулса пырать.
Пӗтӗмӗшле илсен, Елчӗк районӗнче кӑҫал ял хуҫалӑх культурисем 40 пине яхӑн гектар йышӑнмалла. Ҫуртрисене 23,7 пин гектар акма планланӑ. Вӑл шутран ҫурхи пӗрчӗллӗ тата выльӑх апачӗлӗх пӗр ҫул ӳсекен курӑксем 21,2 пин гектар йышӑнӗҫ. Кӗрхисене те пӗлтӗр елчӗксем ҫителӗклех, республикӑн Ял хуҫалӑх министерствин планӗпе пӑхнӑ таран, акса хӑварнӑ.
Шупашкар районне кӗрекен, анчах Ҫӗнӗ Шупашкарта вырнаҫнӑ "Ольдеевская" агрофирма республикӑри тӑнӑҫ та ура ҫинче ҫирӗп тӑракан хуҫалӑхсенчен пӗри. Акционерсен хупӑ обществинче ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев пулнӑ. Михаил Васильевич обществӑн директорсен канашӗн ертӳҫипе Евгения Беликовапа курнӑҫнӑ. Агрофирмӑна, сӑмах май каласан, Евгения Алексеевнан ывӑлӗ Андрей Викторович гендиректор пулса ертсе пырать. Теплицӑра пахча-ҫимӗҫ ӳстернисӗр пуҫне "Ольдеевская" акционерсен обществи чечек туса илет, ӗне-выльӑх тытать.
Евгения Беликова Элтепере пӗлтернӗ тӑрӑх, агрофирмӑн рентабельлӗхӗ иртнӗ ҫул 32,5 процентпа танлашнӑ. Продукци хӑйхаклӑхне производствӑна модернизациленипе чакарма май килет иккен. Кӑҫал теплицӑсене икӗ гектар ҫинче ҫӗнетесшӗн тата тепӗр, хальхи шучӗпе тӑваттӑмӗш пулӗ, котельнӑй хута ярасшӑн.
Комсомольски районӗнчи Аслӑ Ҫӗрпӳелти фермер йӳҫмен сӗтлӗ ӗне тытать. Ку ӑрата вӑл Мускав облаҫӗнче туяннӑ. Вырӑссен хура-ула ӑрачӗпе Индири зебу текеннипе хутӑштарнӑ ӑратлӑ мӑйракаллӑ шултра выльӑх паян ун хуҫалӑхӗнче 40 пуҫ. Вӗсенчен хӑшӗсем пӑрулама та ӗлкӗрнӗ. Ӗнесене вырӑнтах пӗтӗлентерме май килтӗр тесе вӑкӑр та туяннӑ фермер.
Экзотикӑллӑ ӑратлӑ ӗнен сӗчӗ паха тесе ырлаҫҫӗ вырӑнтисем. Тата вӑл час йӳҫмест иккен.
Хӑйне евӗр ӑратлӑ ӗне-выльӑх епле ӗрченипе нумаях пулмасть вӑл тӑрӑхри тӳре-шара — район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Самаркин тата райадминистрацин ял хуҫалӑх пайӗн пуҫлӑхӗ Илдус Миннетуллин — паллашнӑ.
Фермерӑн, сӑмах май каласан, ахаль йышши ӑратлӑ ӗнесем те пур. Сумаллисем паянхи куна унӑн — 61 пуҫ.
Шупашкар районӗнчи Тренкасси ҫывӑхӗнче вырнаҫнӑ «Чӑваш бройлерӗ» хальхи вӑхатра ҫӑмӑлах мар вӑхӑта тӳссе ирттерет. Кун пирки маларах, иртнӗ ҫулхи раштав вӗҫӗнче, республикӑн правительствин шайӗнче те сӑмах хускатнӑччӗ. Предприяти укҫана айккинелле ярать тесе Чӑваш Енӗн Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен комитечӗ унпа судлашса та илнӗччӗ.
Ура ҫинче ҫак таранччен ҫирӗп тӑнӑ предприятие вайсӑрлатма юраманнине такам та ӑнланмалла.
Хамӑр ҫӗршывра тавар туса илекенсене пулӑшма тӑрӑшакан саманара «Чӑваш бройлерне» те тӗкӗ кӳрес шанчӑк пур. Кун пирки хапрӑкра пулнӑ РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Анатолий Аксаков пӗлтернӗ. Предприятие пӗчӗк тата вӑтам предпринимательлӗхе аталантаракан федераци корпорацийӗнчен ҫӑмӑллӑхлӑ кредит памалла. Маларах ун пеккине корпораци Чӑваш Енри ултӑ проект валли уйӑрнӑ.
Ял хуҫалӑх отраслӗшӗн хальхи вӑхӑт яваплӑ тапхӑрсенчен пӗри. Вӑрлӑха ака кондицине лартмалла, ҫитменнине туянмалла, ҫунтармалли-сӗрмелли материал, техника валли саппас пайсем, удобрени илмелле.
Шӑмӑршӑ районӗнчи «Колос» тулли мар яваплӑ хуҫалӑх акана тухма хатӗр темелле. Унта вӑрлӑх та йӑлтах кондициллӗ, бензин-топливо та ҫителӗклех туянса хатӗрленӗ, удобрени кӳрсе килесси малалла пырать. Ҫураки валли кирлӗ техникӑна ҫак уйӑх вӗҫлениччен юсаса пӗтермелле.
Хуҫалӑхӑн учредителӗпе Юрий Павелкинпа паян Шӑмӑршӑ район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Владимир Денисов тӗл пулнӑ. Юрий Павелкин — «СимбирскМука» учредителӗ, «Симбирка» суту-илӳ ҫурчӗн тӗп директорӗ. Район ертӳҫине ҫав ҫын кӑҫал ҫуртрисем 1300 гектар йышӑнассине пӗлтернӗ, ҫав шутран 400 гектарне сахӑр кӑшманӗ йышӑнӗ.
Ял халӑхне мӗн пӑшӑрхантарать? Сӗт хакӗ. Ара, тупӑш тумалли тӗп мелсенчен пӗри-ҫке вӑл. Ял ҫынни сӗт сутса та пулин газшӑн, ҫутӑшӑн тӳлемеллех укҫа тӑвать.
Анчах хак ял ҫыннине калаҫтарма пӑрахмасть. Лавккасенче сӗт хакӗ йӳнелни курӑнмасть. Пачах тепӗр май — ӳсет ҫеҫ. Сӗт туянакансен вара хакӗ йӳнелсех пырать. Чылайӑшӗ каланӑ тӑрӑх, хаксем пӗлтӗрхинчен пӗчӗкрех пулнӑ. Ун чухне 20 тенкӗрен иртнӗ, кӑҫал вара — пӗчӗкрех.
ЧР Ял хуҫалӑх министерствин сайтӗнче кӑтартнӑ тӑрӑх, пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗ тӗлне чылай районта сӗте 15–16 тенкӗпе пухнӑ. Хӑш-пӗр вырӑнта 17–18 тенкӗпе пухакан пулнӑ. Анчах ку та ял халӑхӗшӗн, манӑн шухӑшпа, ҫителӗксӗр. Сӗт туса илессишӗн мӗн чухлӗ тӑрӑшмалла? Выльӑх-чӗрлӗх пӑхасси — шӳт мар. Утӑ хатӗрлес тесен ҫӑвӗпех тар тӑкмалла. 1 ӗне усракансене те йывӑр. 2–3 ӗне тытакан пирки каламалла та мар ӗнтӗ.
Манӑн пӗлӗш икӗ ӗне усрать. Кунне 25 литр сӗт сутать. Халӗ пӗр литрне 15 тенкӗпе пухаҫҫӗ. Ҫапла 375 тенкӗ тупӑш тӑвать вӑл кунне. Хальхи пурнӑҫпа танлаштарсан, ку пысӑк укҫа мар. Лайӑх кӑлпасси те 1 килограмӗ ун чухлӗ тӑмасть.
Ҫулла ҫуна, хӗлле урапа хатӗрлеме хушнӑ чӑваш. Вӑрнар районӗнчи «Санар» хуҫалӑх та ҫавӑн пек тӗллевпе ӗҫлесе пурӑнать. Агрофирма ӗҫченӗсем ҫуракине хатӗрленнӗ май ангарсенче упранакан ҫӗрулмине суйлаҫҫӗ.
Иккӗмӗш ҫӑкӑра хуҫалӑхра 100 гектар лартма палӑртаҫҫӗ. Лаптӑка ӳстерес маррине сутма пайталлӑ маррипе ҫыхӑнтараҫҫӗ. Ӗҫӗ нумай та сутма тӑрсан йӳнӗпе каять тесе шухӑшлаҫҫӗ унтисем.
«Гала» сортлӑ ҫӗрулмине хальлӗхе агрофирма 90 тонна хатӗрленӗ. Вӑл пӗтӗмпех — пӗрремӗш репродукциллӗ.
Агрофирма ертӳҫи Роберт Петров иккӗмӗш ҫӑкӑра суйланӑ ҫӗрте кунсерен 15–20 ҫын ӗҫленине пӗлтерет. Вӗсенчен уйрӑмах тӑрӑшуллисене вӑл ятран асӑнать. Хуҫа хисепне Ирина Афанасьева, Николай Иванов, Нина Александрова, Елена Мутина тивӗҫнӗ.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Хуракасси ял тӑрӑхне кӗрекен Ваҫликассинче Николай Ласточкина асӑнса мемориал хӑми уҫнӑ, ӑна вырӑсла ҫеҫ хатӗрленӗ.
Николай Андреевич вырӑнти «Эльбарусовский» хуҫалӑха 30 ҫул ытла ертсе пынӑ. Ласточкина ҫывӑх пӗлнӗ ҫынсем каланӑ тӑрӑх, вӑл питӗ ӗҫчен те яваплӑ ҫын пулнӑ, районта ял хуҫалӑх отрасльне аталантарма нумай вӑй хунӑ. Район администрацийӗн ял хуҫалӑх пайне халӗ ертсе пыракан В. Васильев каланӑ тӑрӑх, Николай Ласточкин совхозӗ сӗт тата аш туса илессипе яланах палӑрнӑ.
Мемориал хӑмине уҫнӑ ҫӗре маларах асӑннӑ тӳре-шарасӑр пуҫне агропромышленность комплексӗнче тӑрӑшса ветеран ятне тивӗҫнисем — П. Ивантаев, Н. Кириллов, В. Малинин, Л. Гусаров тата вырӑнти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ О. Геронтьева — хутшӑннӑ.
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (23.12.2024 03:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 753 - 755 мм, -1 - 1 градус сивӗ пулӗ, ҫил 1-3 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫ енчен вӗрӗ.
| Мускав район сучӗ ЧАП пӗтермелли йышӑну тунӑ. | ||
Пулӑм хуш... |